Dünýäde ullakan plastik çüýşe meselesi bar.Okeanlarda barlygy global alada öwrüldi.Onuň döredilmegi 1800-nji ýyllarda plastmassa çüýşäni sodalary sowuk saklamagyň usuly hökmünde kabul edilende başlandy we çüýşäniň özi hem meşhur boldy.Plastiki çüýşe ýasamak bilen baglanyşykly amal, monomerler diýlip atlandyrylýan iki dürli gaz we nebit molekulasynyň himiki baglanyşygy bilen başlandy.Soňra bu birleşmeler eräp, soňra galyplara öwrüldi.Soňra çüýşeler maşynlar bilen dolduryldy.
Häzirki wagtda plastik çüýşäniň iň köp ýaýran görnüşi PET.PET ýeňil we köplenç içgi çüýşelerinde ulanylýar.Gaýtadan ulanylanda, hili peselýär we agaç ýa-da süýümiň ornuny tutup biler.Öndürijiler şol bir hili saklamak üçin bakja plastmassa goşmaly bolup bilerler.PET gaýtadan işlenip bilinýän hem bolsa, onuň esasy zyýany materialy arassalamak kyn.PET-ni gaýtadan işlemek daşky gurşaw üçin möhüm bolsa-da, bu plastmassa çüýşeler üçin iň köp ulanylýanlardan birine öwrüldi.
PET önümçiligi ullakan energiýa we suw talap ediji prosesdir.Bu amal köp mukdarda gazylyp alynýan ýangyç talap edýär, bu bolsa ony ýokary hapalaýjy madda edýär.1970-nji ýyllarda ABŞ dünýäde iň uly nebit eksportçysy boldy.Häzirki wagtda dünýädäki iň uly nebit import ediji.Ulanylýan plastik çüýşeleriň 25% -i ýagdan ýasalýar.Bu, hatda bu çüýşeleri daşamak üçin ulanylýan energiýany hem hasaba almaýar.
Plastiki çüýşäniň başga bir görnüşi HDPE.HDPE iň arzan we iň köp ýaýran plastmassa görnüşidir.Gowy çyglylyk päsgelçiligini üpjün edýär.HDPE-de BPA ýok bolsa-da, howpsuz we gaýtadan ulanylýar.HDPE çüýşesi hem aç-açan we ýüpek ekranyň bezegine karz berýär.190 gradusdan pes temperaturaly önümler üçin amatly, ýöne efir ýaglary üçin ýaramly däl.Bu plastik çüýşeler azyk önümleri we şireler ýaly çalt zaýalanmaýan zatlar üçin ulanylmaly.
Iň meşhur suw çüýşeleriniň käbirinde endokrin ulgamyny bozýan belli sintetiki birleşme bolan BPA bar.Bedeniň gormon önümçiligini bozýar we çagalarda dürli düwnük keseliniň ýokarlanmagy bilen baglanyşyklydyr.Şeýlelik bilen, plastik çüýşelerden suw içmek diňe bir saglyga howp salman, eýsem plastik çüýşäniň daşky gurşaw yzyna hem goşant goşýar.Bu zäherli himiki maddalardan gaça durmak isleýän bolsaňyz, BPA we beýleki plastmassa goşundylary bolmadyk suw çüýşesini saýlaň.
Plastiki hapalanmagyň ýene bir ajaýyp çözgüdi, gaýtadan ulanylýan suw çüýşelerini satyn almakdyr.Gözlegler, doldurylýan çüýşeleriň satuwynyň köpelmegi her ýyl 7,6 milliard plastik çüýşäniň okeana girmeginiň öňüni alyp biljekdigini görkezýär.Şeýle hem hökümet, ummanlara goýberýän hapalanma mukdaryny azaltmak üçin bir gezeklik plastik çüýşeleri çäklendirip ýa-da gadagan edip biler.Şeýle hem, ýerli syýasatçylar bilen habarlaşyp bilersiňiz we zerur däl bir gezeklik plastmassany azaltmak üçin çäreleri goldaýandygyňyzy olara habar berip bilersiňiz.Şeýle hem bu işe gatnaşmak üçin ýerli daşky gurşaw birleşiginiň agzasy bolmak barada pikir edip bilersiňiz.
Plastiki çüýşäni öndürmek prosesi birnäçe ädimleri öz içine alýar.Ilki bilen, plastmassa bölejikleri sanjym galypynda gyzdyrylýar.Pressureokary basyşly howa soňra plastik bölejikleri çişirýär.Soň bolsa, görnüşini saklamak üçin çüýşeleri derrew sowatmaly.Başga bir wariant, suwuk azot aýlamak ýa-da otag temperaturasynda howa urmak.Bu amallar, plastik çüýşäniň durnuklydygyny we görnüşini ýitirmezligini üpjün edýär.Sowadylandan soň, plastik çüýşäni dolduryp bolýar.
Gaýtadan işlemek möhümdir, ýöne plastik çüýşeleriň köpüsi gaýtadan ulanylmaýar.Käbir gaýtadan işleýän merkezler gaýtadan işlenen çüýşeleri kabul etseler-de, köpüsi poligonlarda ýa-da ummanlarda gutarýar.Okeanlarda her ýyl 5-13 million tonna plastmassa bar.Deňiz jandarlary plastmassany iýýärler we käbirleri hatda iýmit zynjyryna girýär.Plastiki çüýşeler bir gezeklik önümler üçin niýetlenendir.Şeýle-de bolsa, başgalary gaýtadan işlemäge we ýerine gaýtadan ulanylýan we gaýtadan ulanylýan wariantlary saýlap bilersiňiz.
Plastiki çüýşeler dürli materiallardan ýasalýar.Iň köp ýaýran materiallara PE, PP we PC degişlidir.Adatça polietilenden ýasalan çüýşeler aç-açan ýa-da düşnüksiz.Käbir polimerler beýlekilerden has düşnüksiz.Şeýle-de bolsa, käbir materiallar düşnüksiz we hatda eräp bilýär.Bu, gaýtadan ulanylmaýan plastmassadan ýasalan plastik çüýşäniň köplenç gaýtadan işlenen materiallardan ýasalan önümden has gymmatdygyny aňladýar.Şeýle-de bolsa, plastmassany gaýtadan işlemegiň artykmaçlyklary goşmaça çykdajylara laýykdyr.
Iş wagty: Iýun-07-2022